Adviseur VWS: ‘Mogelijkheden zorg begrensd door arbeidsmarktkrapte’

De mogelijkheden om covid-zorg en reguliere zorg naast elkaar te bieden worden begrensd door de arbeidsmarktkrapte. Het vergroten van de instroom, het werken in combinatiebanen en het verkleinen van de uitstroom zijn nodig om deze uitdaging in te vullen, aldus Chief Nursing Officer Bianca Buurman in een advies aan minister Hugo de Jonge van VWS.

De Jonge had Buurman om advies gevraagd over de transitie naar reguliere zorg en dan in het bijzonder over de draagkracht van verpleegkundigen en verzorgenden. Het personeelstekort in de zorg speelt daarbij een grote rol, aldus Buurman, die als Chief Nursing Officer voor het ministerie van VWS werkt.

Verwachte arbeidsmarktkrapte

In Nederland werken in totaal 164.400 verzorgenden, 205.400 verpleegkundigen en 4.815 verpleegkundig specialisten, vermeldt Buurman. Voor de covid-pandemie waren er 37.000 openstaande vacatures, waarbij 70 procent van de werkgevers aangeeft dat zij te maken hebben met moeilijk vervulbare vacatures. De verwachting was dat het personeelstekort verder zou gaan oplopen in de komende vijf jaar, mede door een toenemende zorgvraag als gevolg van de vergrijzing en een toename van het aantal verpleegkundigen dat met pensioen gaat.

Het is volgens Buurman nu nog onbekend welke invloed de covid-pandemie heeft op de personeelstekorten. “Covid-zorg en reguliere zorg zullen voor een langere tijd naast elkaar blijven lopen. Dit roept grote vragen op daar waar het gaat over de borging van kwaliteit van zorg én kwaliteit van werken van zorgprofessionals.”

‘Essentieel dat blijvend in opleiden wordt geïnvesteerd’

Om met behoud van kwaliteit van zorg de uitdaging omtrent de arbeidsmarktkrapte in te vullen, zijn er volgens Buurman een aantal opties. Het vergroten van de instroom door opleiden en het aantrekken van zij-instromers is er daar één van. “De instroom is met het programma ‘Werken in de zorg’ de afgelopen jaren verder toegenomen. Op korte termijn zal het niet lukken om via deze route veel meer mensen aan te trekken omdat opleiden tijd kost. Voor de lange termijn is het essentieel dat blijvend in opleiden wordt geïnvesteerd.”

Verzorgende IG opleiden? Bekijk ons concept 'De Klas'

Een tweede optie die Buurman noemt is het werken in combinatiebanen. “Hierbij gaat het om het bieden van mogelijkheden voor verzorgenden en verpleegkundigen die het vak zijn uitgegaan en tijdens de crisis zijn teruggekeerd in de zorg om in combinatiebanen te werken. Momenteel wordt geïnventariseerd of zij ook voor de komende periode beschikbaar zijn, of dat hun eigen werkgever weer verlangt dat ze terugkeren.”

>>> Lees ook: 7 kansen om het personeelstekort in de zorg terug te dringen

Het verkleinen van de uitstroom is een derde optie, aldus Buurman. “Dit is de meest effectieve manier om op korte en lange termijn te zorgen dat verzorgenden en verpleegkundigen voor het vak behouden blijven.” Buurman haalt het evaluatierapport van het programma ‘Werken in de Zorg’ van eind december 2019 aan. Daarin staat dat het verkleinen van de uitstroom te bereiken is door goed werkgeverschap: meer aandacht voor verminderen van de werkdruk, zorgen voor uitdaging in het werk, meer tijd voor de patiënten en cliënten, goede loopbaanpaden, zeggenschap en salaris. Buurman: “Hier moet nog meer dan nu op worden ingezet.”

Aandacht voor het voorkomen van ziekteverzuim

De Chief Nursing Officer van VWS betrekt ook werkdruk, psychische belasting en ziekteverzuim in haar advies aan de minister. “Vijftig procent van de verzorgenden en verpleegkundigen gaf in het afgelopen jaar aan dat zij bijna altijd snel moesten werken en weinig mogelijkheden hadden om hun werk zelf in te delen. In totaal had 20 procent maandelijks klachten van burnout. Een klein deel van deze groep ontwikkelt daadwerkelijk een burnout.”

In een peiling van V&VN onder 10.000 leden van 1 mei 2020 is zichtbaar dan 70 procent een extra psychische belasting ervaart in vergelijking met voor de covid-pandemie, schrijft Buurman. En in de Vernet-ziekteverzuimcijfers van maart is een absolute stijging van het ziekteverzuim ten opzichte van 2019 zichtbaar voor alle werkvelden. Voor de VVT lag het ziekteverzuimpercentage op 9,2%, gevolgd door de gehandicaptenzorg (8,5%), de GGZ (8,2%) en ziekenhuizen (7,2%).

>>> Lees ook: Ziekteverzuim in de zorg: percentages, oorzaken en aanpak

“Aandacht voor het voorkomen van ziekteverzuim kan niet genoeg benadrukt worden”, aldus Buurman. “De uitvoering en kwaliteit van zorg staat of valt met voldoende beschikbaarheid van zorgprofessionals. Voorkomen is beter dan genezen. Nu te weinig aandacht hiervoor, leidt tot grotere problemen in de nabije toekomst.”

Plan voor de inzetbaarheid van verzorgenden en verpleegkundigen

Buurman adviseert onder meer dat er met beroepsvereniging V&VN, werkgevers en de bonden een plan moet komen dat zich richt op de langdurige inzetbaarheid van verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten bij de transitie richting de reguliere zorg. Minister de Jonge heeft het gehele advies naar de Tweede Kamer gestuurd. Na raadpleging van de vertegenwoordigers van de werknemersverenigingen en de beroepsvereniging zal hij in de eerstvolgende ‘update stand van zaken brief COVID-19’ inhoudelijk reageren op het advies.

Zoekt u nieuwe collega's? Ontdek Okeedo!