10 ontwikkelingen op de arbeidsmarkt van zorg en welzijn

De arbeidsmarkt van zorg en welzijn is gespannen. Moeilijk vervulbare vacatures, veel uitstroom en een hoog ziekteverzuim zijn drie van de vele ontwikkelingen die de arbeidsmarkt van zorg en welzijn kenmerken. We zetten er tien op een rij.

(De cijfers in dit artikel komen onder meer uit de publicatie ‘Arbeidsmarktprofiel van zorg en welzijn’ (2022) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en Statline AZW.

1. Moeilijk vervulbare vacatures

Halverwege 2020 waren er 35.000 vacatures in zorg en welzijn. In 2021 steeg dit naar 50.850, in 2022 naar 61.000 en in 2023 lag het aantal op 65.000.

Voor zorgberoepen zijn er relatief veel moeilijk vervulbare vacatures eind 2022, namelijk 79 procent. In de huisartsenzorg (86 procent), kinderopvang (79 procent) en GGZ (75 procent) is vaak sprake van moeilijk vervulbare vacatures. In de VVT is gemiddeld 76 procent van het aantal openstaande vacatures moeilijk vervulbaar. Binnen zorg en welzijn zijn met name arbeidskrachten op middelbaar en hoger beroepsniveau moeilijk te vinden, in het bijzonder verzorgenden IG en verpleegkundigen.

ZOEKT U NIEUWE COLLEGA’S? ONTDEK OKEEDO

2. Instroom en uitstroom

Eind 2023 waren er ruim 175.000 instromers en ruim 155.000 uitstromers in de bedrijfstak zorg en welzijn. De zorgmedewerkers die de sector verlaten komen voornamelijk uit de branches verpleging, verzorging en thuiszorg. De meeste nieuwe medewerkers komen direct vanuit de opleiding, in 2022 waren dat er 88.000.

3. Zij-instromers en herintreders

De instroom van werknemers wordt gevormd door zij-instromers, herintreders en ‘overig’. Die laatste categorie betreft mensen die op andere wijze, bijvoorbeeld vanuit een opleiding of van buiten de bedrijfstak binnen zorg en welzijn zijn gaan werken. De helft van de instroom behoorde in 2022 tot die laatste groep. Bij huisartsen en gezondheidscentra komen relatief veel personen (34 procent) binnen als herintreder. In de VVT (verpleging, verzorging, thuiszorg) was het percentage herintreders het kleinst.

4. Opleidingen voor de arbeidsmarkt zorg en welzijn

In totaal slaagden in het studiejaar 2020/’21 95.000 studenten voor een zorg- of welzijnsopleiding op mbo-, hbo- of wetenschappelijk niveau. Het totaal aantal gediplomeerden steeg daarmee opnieuw.

Van degenen die in het studiejaar 2020/’21 een beroepsbegeleidende leerweg (bbl) in een zorg- of welzijnsrichting hebben afgerond binnen het mbo, ging 75 tot 85 procent in deze bedrijfstak werken. Na de beroepsopleidende leerweg (bol) ging 60 tot 70 procent in zorg en welzijn aan het werk.

5. Vergrijzing

In 2023 was een kwart van de werknemers 55 jaar of ouder; begin 2010 was dit nog 15 procent. Het huidige percentage ligt ruim boven het gemiddelde van 20 procent voor heel Nederland, en ook de stijging was bovengemiddeld. De vergrijzing was in het vierde kwartaal van 2022 met 31 procent het sterkst in de branche verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT).

6. Werkdruk

Volgens de Sectoranalyse voor Zorg en Welzijn in 2023 van AZW was ruim 78 procent van de werknemers in zorg en welzijn ‘wel tevreden’ tot ‘zeer tevreden’ met het werk. 46 procent vindt de werkdruk ‘(veel) te hoog’.  In 2020 was dit percentage nog 39 procent. Uit de enquête komt naar voren dat de werkdruk vooral ontstaat door de hoeveelheid werk en door hectische omstandigheden. 52 procent van de werknemers geeft aan de werkdruk ‘goed’ te vinden, tegenover 57 procent in 2022.

>>> Lees ook: Werkdruk in de zorg: percentages, oorzaken en maatregelen

7. Ziekteverzuim

In 2023 was het ziekteverzuim onder werknemers in zorg en welzijn 7,75 procent. Dit is een daling van 7,3 procent ten opzichte van het jaar ervoor. In het eerste kwartaal van 2023 was het verzuim met 8,1% een stuk lager dan in het eerste kwartaal van 2022 (toen 8,9%). Dit is een voorzichtig signaal dat het verzuimpercentage na jaren van stijging begint af te nemen.

8. Dienstverband

In 2022 heeft 64 procent een vaste arbeidsrelatie, aldus de cijfers van het CBS. Deze zorgmedewerkers hebben een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd en een vast aantal uren per week. Dat is meer dan gemiddeld in de totale economie (56 procent). De zorg heeft met 25 procent minder werknemers met een flexibele arbeidsrelatie dan de totale economie (28 procent). Er werkten 178 duizend zzp´ers in de sector in 2022. De belangrijkste reden om het werk als zzp’er te doen, is het zelf te kunnen bepalen hoeveel en wanneer iemand werkt.

9. Deeltijd

In 2022 werkte bijna 75 procent van de medewerkers in zorg en welzijn (inclusief zzp’ers) in deeltijd (minder dan 35 uur per week). De VVT was hierin een grote uitschieter, met 9 op de 10 medewerkers in deeltijd.

Met name het aandeel werkenden met een werkweek van 20 tot 35 uur springt eruit in zorg en welzijn: 59 procent. Het aandeel werkenden met een relatief kleine deeltijdbaan (tot 20 uur per week) was, net als in de gehele economie, zo’n 17 procent. Opnieuw is het aandeel in de VVT hier het grootst.

10. Aantal werkenden in zorg en welzijn

Met 1,4 miljoen werkzame personen is zorg en welzijn – na handel – de grootste bedrijfstak van Nederland. Er werken anderhalf keer zoveel personen als twintig jaar eerder. Verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) is veruit de grootste branche. Deze branche is ruim anderhalf keer zo groot als de branche ziekenhuizen en overige medische specialistische zorg.

Echter is de continue stijging van het aantal mensen dat in de zorg werkt niet meer houdbaar, schrijft minister Conny Helder in een kamerbrief aan de Tweede Kamer. Op dit moment werkt één van de zes medewerkers van de beroepsbevolking in de zorg. Volgens Helder zou dit in 2040 één op de vier moeten zijn. Dat betekent dat het aantal zorgmedewerkers moet groeien naar 2,4 miljoen. “In plaats daarvan moet er meer geïnvesteerd worden in het voor de zorg behouden van medewerkers, leven lang ontwikkelen en het opschalen van technologische en sociale innovaties”, aldus Helder in de brief.

Specialist op de arbeidsmarkt van zorg en welzijn

Okeedo is de partner in personeel voor de zorg. Onze zorgprofessionals en zorgstudenten zijn werkzaam in ziekenhuizen, ouderenzorg, GGZ en gehandicaptenzorg. Zij vormen niet alleen een langetermijn oplossing voor het personeelstekort, maar brengen nieuw elan in bestaande teams teweeg. Heeft u interesse in onze dienstverlening?

WERKGEVER? ONTDEK OKEEDO NEEM CONTACT OP

Lees ook:

Detacheringsbureau zorg: alles over detacheren in zorg en welzijn